Hóa học 11 kết nối tri thức Bài 10 Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

Hóa học 11 Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

Hóa học 11 kết nối tri thức Bài 10 Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

BÀI 10: HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HÓA HỌC HỮU CƠ

1. HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HÓA HỌC HỮU CƠ
2. Khái niệm

- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ (trừ một số hợp chất như carbon monoxide, carbon dioxide, muối carbonate, cyanide, carbide, ...)

- Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.

2. Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ

- Thành phần phân tử nhất thiết phải chứa nguyên tố carbon

- Liên kết hóa học chủ yếu là liên kết cộng hóa trị

- Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi thấp, không tan hoặc ít tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ

- Dễ cháy, kém bền với nhiệt nên dễ bị phân hủy

- Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm, theo chiều hướng tạo ra hỗn hợp các sản phẩm. 

1. PHÂN LOẠI HỢP CHẤT HỮU CƠ

- Dựa vào thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ phân thành hai loại:

+ Hydrocarbon: là những hợp chất hữu cơ chỉ được tạo thành từ hai nguyên tố carbon và hydrogen 

Ví dụ: Alkane (CH₄), alkene (CH₂=CH₂), alkyne (CH=CH), arene (C₆H₆)

+ Dẫn xuất của hydrocarbon: là những hợp chất hữu cơ mà trong phân tử ngoài nguyên tố carbon còn có các nguyên tố như oxygen, nitrogen, sulfur, halogen,...

Ví dụ: Dẫn xuất halogen (CH₃Cl), alcohol (C₂H₅OH), carboxylic acid (CH₃COOH)

III. NHÓM CHỨC TRONG PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

1. Khái niệm

- Nhóm chức là nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử trong phân tử gây ra những tính chất hóa học đặc trưng của hợp chất hữu cơ. 

- Ví dụ:

+ Dimethyl ether và enthanol đều có cùng CTPT C₂H₆O

+ Cấu tạo ethanol có nhóm –OH, dimethyl ether có nhóm –O– 

+ Ethanol tác dụng được với Na, dimethyl ether không tác dụng được với Na:  

2C₂H₅OH + Na  2C₂H₅ONa + Na

2. Một số loại nhóm chức cơ bản

Loại hợp chất	Nhóm chức	Ví dụ
Dẫn xuất halogen	–X (F, Cl, Br, I)	CH3Cl
Alcohol	–OH	CH3OH
Aldehyde	–CHO	CH3CHO
Ketone		CH3COCH3
Carboxylic acid	–COOH	CH3COOH
Ester	–COO–	CH3COOCH3
Amine	–NH2	CH3NH2
Ether	–O–	CH3OCH3

3. Pha hồng ngoại và nhóm chức

- Phương pháp phổ hồng ngoại (Infrared Spectroscopy, viết tắt IR) là phương pháp vật lí rất quan trọng và phổ biến để nghiên cứu cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ. 

- Mỗi liên kết trong phân tử hợp chất hữu cơ hấp thụ một vài bức xạ hồng ngoại đặc trưng cho liên kết đó

Nhóm chức/liên kết	Số sóng (cm-1)
-OH (alcohol)	3 500 – 3 200
(amine)	3 300 – 3 000
(aldehyde)	2 830 – 2695 (C–H) 1 740 – 1 685 (C=O)
(ketone)	1 715 – 1 666 (C = O)
(carboxylic)	3 300 – 2 500 (O–H) 1 760 – 1 690 (C = O)
(ester)	1 750 – 1 715 (C = O)

Bảng 10.2. Số sóng hấp thụ đặc trưng trên phổ hồng ngoại của một số nhóm chức cơ bản.

Lý thuyết Hóa Học 11 Chương 3 Đại cương về hoá học hữu cơ